Amid kwasu nikotynowego – co kryje się pod tą nazwą?

Amid kwasu nikotynowego to chemiczny odpowiednik znany również jako nikotynamid oraz niacynamid, będący pochodną witaminy B3 (niacyna, witamina PP) i kluczowym związkiem dla funkcjonowania organizmu oraz pielęgnacji skóry [1][2][3]. Niniejszy artykuł szczegółowo opisuje definicję, funkcje biologiczne, zastosowanie i właściwości tej wszechstronnej substancji.

Czym jest amid kwasu nikotynowego?

Amid kwasu nikotynowego – inaczej nikotynamid – jest aktywną formą witaminy B3, niezbędnej dla procesów metabolicznych w organizmie człowieka [1][2]. Pełni on funkcję składnika odżywczego oraz substancji czynnej, stosowanej zarówno w terapii niedoboru witaminy B3, jak i w produktach do pielęgnacji skóry [3][4].

Chemicznie nikotynamid odznacza się wysoką biodostępnością i uczestniczy w wielu reakcjach metabolicznych, stanowiąc koenzym dla enzymów z grupy dehydrogenaz (NAD/NADP), niezbędnych do oddychania komórkowego i syntezy lipidów [2][3].

Jakie są kluczowe funkcje biologiczne i właściwości amidu kwasu nikotynowego?

Nikotynamid uczestniczy w oddychaniu komórkowym, glikolizie oraz biosyntezie lipidów, wpływając na poziom energii i regenerację komórek [1][2]. Odpowiada także za neutralizację wolnych rodników dzięki właściwościom przeciwutleniającym, chroniąc komórki przed stresem oksydacyjnym [3].

W kontekście dermatologii, amid kwasu nikotynowego wykazuje działanie przeciwzapalne, przeciwbakteryjne oraz fotoprotekcyjne [1]. Mechanizmy te są wykorzystywane w leczeniu zmian trądzikowych i łuszczycy oraz w ochronie skóry przed czynnikami zewnętrznymi [3][4].

Dodatkowo, badania potwierdzają, że substancja wspiera produkcję ceramidów, co skutkuje lepszym nawilżeniem i wzmocnieniem bariery ochronnej skóry [2][3]. Może również wykazywać właściwości naczynio-rozszerzające i wpływać korzystnie na układ krążenia, jednak wymaga to dalszych badań [1].

Zastosowanie amidu kwasu nikotynowego w medycynie i kosmetologii

Amid kwasu nikotynowego znajduje szerokie zastosowanie w leczeniu pelagry, będącej skutkiem niedoboru witaminy B3 [4]. Rekomendowane dawkowanie doustne u dorosłych wynosi 400–1000 mg dziennie, w zależności od stopnia niedoboru [4].

W kosmetologii występuje w stężeniach do 5% i jest wykorzystywany do walki z trądzikiem, stanami zapalnymi skóry oraz w kuracjach anti-age [2][3]. Nikotynamid stosuje się także przy atopowym zapaleniu skóry oraz w pielęgnacji skóry starzejącej się, poprawiając elastyczność i jednolity koloryt [1][2][3].

Formy podania obejmują zarówno kapsułki doustne, jak i produkty miejscowe: kremy, serum i maseczki [2][4]. Najczęstsze zalecenie to rozpoczynanie aplikacji na skórę 2-3 razy w tygodniu, z możliwością stopniowego zwiększania częstotliwości [2].

Mechanizmy działania amidu kwasu nikotynowego w organizmie i na skórze

Nikotynamid działa jako koenzym, wpływając na procesy naprawy DNA, regulacji metabolizmu oraz syntezy niezbędnych związków energetycznych [3]. Uczestnicząc w przemianach NAD/NADP, sprzyja także utrzymaniu homeostazy wewnątrzkomórkowej [2][3].

Na skórze hamuje rozwój stanów zapalnych, ogranicza proliferację bakterii wywołujących trądzik, sprzyja odnowie warstwy lipidowej skóry i redukuje podrażnienia [1][2]. Łączony z retinolem, wzmacnia jego skuteczność i minimalizuje działania niepożądane, natomiast w połączeniu z cynkiem wspomaga terapie przeciwtrądzikowe [2].

Dzięki zwiększeniu produkcji ceramidów, pomaga utrzymać właściwe nawilżenie naskórka i łagodzi objawy takich chorób jak łuszczyca, trądzik czy atopowe zapalenie skóry [1][3].

Bezpieczeństwo, dawkowanie i potencjalne ograniczenia amidu kwasu nikotynowego

Ustalona skuteczna dawka doustna w leczeniu pelagry to 400-1000 mg na dobę dla dorosłych; stosowanie w kosmetologii obejmuje stężenia do 5% w serach i kremach [2][4]. Bezpieczeństwo nikotynamidu jako składnika kremów i preparatów potwierdzają liczne badania kliniczne, choć w niektórych przypadkach, szczególnie przy dużych dawkach doustnych, wskazane jest monitorowanie efektów [1][2].

Pomimo licznych korzyści, efektywność amidu kwasu nikotynowego w niektórych obszarach zdrowia, takich jak kontrola cukrzycy czy układ krążenia, nie została jeszcze w pełni potwierdzona klinicznie i wymaga dalszych badań [1].

Podsumowanie – amid kwasu nikotynowego w kontekście zdrowia i pielęgnacji

Amid kwasu nikotynowego to kluczowy składnik metaboliczny i aktywny komponent terapii dermatologicznych oraz kosmetycznych [1][2][3]. Regularne stosowanie tej substancji, zarówno doustnie, jak i miejscowo na skórę, wspomaga funkcje metaboliczne, poprawia zdrowie i wygląd skóry oraz przeciwdziała objawom jej starzenia i niedoborom witaminy B3 [3][4]. Jego działanie przeciwzapalne, przeciwbakteryjne oraz regenerujące sprawia, że jest szeroko rekomendowany do pielęgnacji skóry problematycznej, trądzikowej, atopowej i dojrzałej [1][2][3].

Źródła:

• [1] https://vitamanature.pl/co-to-jest-amid-kwasu-nikotynowego/
• [2] https://www.doz.pl/czytelnia/a16177-Niacynamid_i_jego_wlasciwosci__czym_jest_i_na_co_pomoze
• [3] https://www.alab.pl/centrum-wiedzy/niacyna-dzialanie-wlasciwosci-i-rola-w-organizmie/
• [4] https://www.doz.pl/leki/w862-nikotynamid