Za co odpowiada DHT w organizmie człowieka?

DHT, czyli dihydrotestosteron, jest najbardziej aktywną biologicznie formą testosteronu, która odgrywa kluczową rolę w rozwoju i funkcjonowaniu organizmu człowieka, szczególnie mężczyzn. Jest to hormon powstający w wyniku konwersji testosteronu przy udziale enzymu 5-alfa-reduktazy [1][3][4]. Warto podkreślić, że DHT jest aż 10 razy silniejszym androgenem niż sam testosteron [4], co czyni go niezwykle istotnym związkiem w kontekście rozwoju i utrzymania męskich cech płciowych.

Czym dokładnie jest DHT i jak powstaje?

Dihydrotestosteron to hormon androgenowy, który powstaje w procesie przekształcania testosteronu. Proces ten zachodzi lokalnie w tkankach docelowych, takich jak skóra głowy, prostata czy narządy płciowe [1][4]. Kluczowym elementem tej transformacji jest enzym 5-alfa-reduktaza, który katalizuje przemianę testosteronu w DHT [1][2][4].

Co ciekawe, konwersja testosteronu do DHT nie odbywa się wyłącznie w jednym miejscu organizmu, lecz zachodzi bezpośrednio w komórkach narządów, na które ten hormon ma oddziaływać. Oznacza to, że DHT produkowany jest „na miejscu”, tam gdzie ma pełnić swoją funkcję [1][4].

Mechanizm działania DHT polega na wiązaniu się z receptorami androgenowymi, które znajdują się w komórkach tkanek docelowych. Po połączeniu się z receptorem, DHT aktywuje określone geny, które z kolei inicjują syntezę białek odpowiedzialnych za rozwój i utrzymanie męskich cech płciowych [2][4].

Rola DHT w rozwoju organizmu męskiego

Dihydrotestosteron pełni kluczową funkcję w kształtowaniu męskich cech płciowych, zarówno w okresie życia płodowego, jak i podczas dojrzewania [1][2][4].

W życiu płodowym DHT odpowiada za rozwój zewnętrznych narządów płciowych męskiego płodu. To właśnie dzięki temu hormonowi formują się męskie genitalia. Bez odpowiedniego poziomu DHT lub przy zaburzeniach jego działania może dojść do nieprawidłowości w rozwoju narządów płciowych [1][2][4].

W okresie dojrzewania dihydrotestosteron przyczynia się do rozwoju drugorzędowych cech płciowych. Jest odpowiedzialny za:

– Wzrost i rozwój prostaty [2][4]
– Pojawienie się owłosienia ciała w charakterystycznym męskim wzorze [2][3]
– Rozwój brody i wąsów [2][3]
– Zwiększoną aktywność gruczołów łojowych [2][3]
– Pogłębienie głosu [2]

Warto zaznaczyć, że DHT ma istotny wpływ na libido i popęd seksualny u mężczyzn, co jest związane z jego oddziaływaniem na ośrodkowy układ nerwowy [2][4].

DHT a metabolizm i funkcje fizjologiczne

Poza kształtowaniem cech płciowych, dihydrotestosteron odgrywa znaczącą rolę w wielu procesach metabolicznych i fizjologicznych organizmu.

DHT wpływa bezpośrednio na funkcjonowanie gruczołów łojowych, kontrolując produkcję sebum [2][3]. Ten naturalny olej wytwarzany przez skórę ma chronić ją przed wysuszeniem i infekcjami, jednak nadmierna produkcja sebum, stymulowana przez wysokie poziomy DHT, może prowadzić do problemów skórnych takich jak trądzik.

Dihydrotestosteron ma również istotny wpływ na wzrost i dystrybucję włosów na ciele. Kontroluje owłosienie ciała, w tym rozwój brody u mężczyzn [2][3]. Paradoksalnie, ten sam hormon, który stymuluje wzrost włosów na ciele i twarzy, może przyczyniać się do ich utraty na głowie – o czym więcej w dalszej części artykułu.

W kontekście metabolicznym, DHT wpływa na syntezę białek w tkankach docelowych, co ma znaczenie dla budowy i utrzymania masy mięśniowej. Chociaż testosteron jest głównym hormonem anabolicznym, DHT również odgrywa pewną rolę w tym zakresie [4].

DHT a problemy zdrowotne

Mimo istotnej roli fizjologicznej, nadmiar DHT lub zwiększona wrażliwość tkanek na jego działanie może prowadzić do problemów zdrowotnych. Dwa najczęstsze schorzenia związane z DHT to łysienie androgenowe i przerost prostaty.

Łysienie androgenowe

Łysienie androgenowe to najczęstsza forma utraty włosów u mężczyzn, a także występująca u niektórych kobiet. W tym przypadku DHT działa destrukcyjnie na mieszki włosowe, które są genetycznie predysponowane do nadwrażliwości na ten hormon [1][3].

Mechanizm tego procesu polega na tym, że DHT wiąże się z receptorami androgenowymi w mieszkach włosowych, co prowadzi do ich miniaturyzacji. DHT wpływa na apoptozę komórek w mieszkach włosowych, co skutkuje skróceniem fazy wzrostu włosa (fazy anagenowej) i przedwczesnym przejściem do fazy spoczynku (telogenu) [1][3]. W rezultacie włosy stają się cieńsze, krótsze i jaśniejsze, aż w końcu całkowicie zanikają.

Co istotne, badania wykazują, że u mężczyzn z łysieniem androgenowym stężenie DHT w skórze głowy jest wyższe niż u osób bez tego problemu [3]. Oznacza to, że lokalna produkcja DHT w skórze głowy może być kluczowym czynnikiem w rozwoju łysienia.

Przerost prostaty

Drugim powszechnym problemem zdrowotnym związanym z DHT jest łagodny przerost prostaty (BPH – Benign Prostatic Hyperplasia). Z wiekiem u wielu mężczyzn dochodzi do zwiększenia rozmiarów prostaty, co może prowadzić do uciskania cewki moczowej i problemów z oddawaniem moczu [2][4].

DHT odgrywa główną rolę w powiększaniu się prostaty. Hormon ten stymuluje wzrost komórek gruczołu krokowego, co z czasem prowadzi do jego przerostu [2][4]. Co interesujące, przerost prostaty jest procesem zależnym od wieku i występuje u znacznej części starszych mężczyzn, mimo że ogólny poziom testosteronu z wiekiem spada. Wynika to z faktu, że aktywność enzymu 5-alfa-reduktazy w tkance prostaty może pozostawać wysoka.

Regulacja poziomu DHT i możliwości terapeutyczne

Zrozumienie roli DHT w organizmie umożliwiło opracowanie metod regulacji jego poziomu w celach terapeutycznych. Głównym celem tych terapii jest ograniczenie aktywności 5-alfa-reduktazy, enzymu odpowiedzialnego za konwersję testosteronu do DHT.

Finasteryd jest jednym z najpopularniejszych leków stosowanych w leczeniu łysienia androgenowego i łagodnego przerostu prostaty. Działa on jako inhibitor 5-alfa-reduktazy, blokując przemianę testosteronu w DHT. Badania wykazały, że finasteryd może redukować stężenie DHT w skórze głowy nawet o 60% [3], co przekłada się na spowolnienie lub zatrzymanie procesu łysienia u wielu pacjentów.

Drugim popularnym lekiem jest dutasteryd, który podobnie jak finasteryd hamuje działanie 5-alfa-reduktazy, ale wykazuje silniejsze działanie, blokując więcej izoform tego enzymu.

Warto podkreślić, że poziom DHT zależy głównie od aktywności 5-alfa-reduktazy, dlatego inhibitory tego enzymu są głównym celem farmakoterapii [3][4]. Równie istotna jest jednak wrażliwość receptorów androgenowych na DHT, która w dużej mierze jest uwarunkowana genetycznie i determinuje nasilenie efektów tego hormonu w różnych tkankach [1][2].

Diagnostyka poziomu DHT

W praktyce klinicznej, stężenie DHT we krwi stanowi istotny parametr w diagnostyce hormonalnej, szczególnie w przypadku podejrzenia zaburzeń androgenowych [1][3]. Badanie poziomu DHT może być przydatne w diagnozie łysienia androgenowego, ale także innych stanów związanych z zaburzeniami hormonalnymi, takich jak hirsutyzm (nadmierne owłosienie) u kobiet czy zaburzenia rozwoju płciowego.

Należy pamiętać, że interpretacja wyników badań poziomu DHT powinna uwzględniać również inne parametry hormonalne, w tym poziom testosteronu, estrogenu oraz gonadotropin (LH i FSH), a także obraz kliniczny pacjenta. Diagnostyka hormonalna wymaga kompleksowego podejścia i nierzadko serii badań przeprowadzonych w określonych odstępach czasu [1][3].

Podsumowanie

Dihydrotestosteron (DHT) jest kluczowym hormonem androgenowym, który odgrywa fundamentalną rolę w rozwoju i funkcjonowaniu organizmu męskiego. Jako produkt konwersji testosteronu pod wpływem enzymu 5-alfa-reduktazy, DHT wykazuje znacznie silniejsze działanie biologiczne niż jego prekursor.

DHT odpowiada za rozwój męskich narządów płciowych w okresie życia płodowego, a następnie za pojawienie się drugorzędowych cech płciowych w okresie dojrzewania. Kontroluje owłosienie ciała, wzrost brody, funkcje gruczołów łojowych oraz wpływa na libido.

Jednocześnie nadmiar DHT lub zwiększona wrażliwość tkanek na jego działanie może prowadzić do problemów zdrowotnych, takich jak łysienie androgenowe czy przerost prostaty. Zrozumienie mechanizmów działania DHT umożliwiło opracowanie skutecznych terapii, głównie w oparciu o inhibitory 5-alfa-reduktazy.

Badanie poziomu DHT we krwi stanowi istotny element diagnostyki w zaburzeniach androgenowych, a jego interpretacja wymaga kompleksowego podejścia i analizy w kontekście całościowego obrazu klinicznego pacjenta.

Źródła:

[1] https://www.skyclinic.pl/blog/czym-jest-dht-dihydrotestosteron-jakie-ma-znaczenie-dla-organizmu-i-jak-jest-zwiazany-z-lysieniem-androgenowym/
[2] https://piotrturkowski.pl/blog/co-to-jest-dht-i-jak-dziala-na-organizm-mezczyzny/
[3] https://cosmedica.com/pl/dht/
[4] https://testosterone.pl/wiedza/dihydrosteron-dht-hormon-alfa-samca/